Kliker.info

Godine 1993, u najgore vrijeme rata u Bosni, po blagajnama svjetskih kina harala je romantična komedija s primjesama fantastike što se u originalu zvala “Groundhog Day”. U bukvalnom prevodu to bi bio “Dan mrmota”, ali je film kod nas poznatiji pod naslovom “Beskrajni dan”.

Piše : Muharem Bazdulj (Oslobođenje)

Uz pomoć sjajnog Billa Murraya u glavnoj ulozi, režiser Harold Ramis je ispričao nezaboravnu priču o televizijskom meteorologu Philu Connorsu koji 2. februara odlazi u neku pensilvanijsku vukojebinu da radi prilog o “danu mrmota”, odnosno poznatoj folklornoj svečanosti baziranoj na praznovjerici po kojoj mrmot koji tog dana iziđe ili ne iziđe iz jazbine predskazuje raniji, odnosno kasniji dolazak proljeća.

Sve je to samo podtekst ključnoj “caki” u zapletu, odnosno upadanju u neku vrstu “vremenske petlje” zbog koje Connors iz dana u dan živi do u detalje identičan dan, uvijek i stalno jedan te isti drugi februar. Film je postao dio opšte kulture, a fraza “groundhog day” ušla je u svakodnevnu upotrebu kad se treba opisati utisak da se iznova i iznova proživljava ista situacija.

To da Bosna i Hercegovina već četvrt stoljeća živi svoj “beskrajni dan”, nije, naravno, pretjerano originalna primjedba. A ipak, čovjek se svako malo šokira kad na praktično slučajnim podudarnostima spozna koliko je to istinito. Evo, recimo, mnogo se ovih dana piše o situacije na BHRT-u.

Iz mora tekstova i reakcija, više metodom slučajnog uzorka, nego zbog neke njegove posebne paradigmatičnosti, citirajmo fragment teksta Emira Habula objavljenog upravo tokom ovog februara: “Zašto je u BiH problem plaćanje RTV takse i izgradnja sistema? Zato što RTV sistem treba predstavljati bh. instituciju, a srpska politika to neće; problem je što hrvatska politika traži uvođenje svog nacionalnog kanala; problem je što Parlamentarna skupština BiH i Vijeće ministara ne provode Zakon; problem je što je međunarodna zajednica (OHR) od 2006. godine digla ruke od Zakona i koncepta koji je sama nametnula.

Problem finansiranja je samo izraz tih faktora.” Mala digresija. Miljenko Jergović je nedavno pisao o svom čitanju knjige “Ratni dnevnik sarajevskog sveštenika”. Radi se o dnevniku koji je tokom prvih mjeseci opsade grada pisao tadašnji paroh Stare pravoslavne crkve na Baščaršiji Dragomir Ubiparipović. Jergovićevo oduševljenje navelo me da knjigu i sam pročitam. Taj dnevnik je fascinantan i zavređuje zaseban tekst, ali ovdje ga pominjem samo zato jer me je odvukao u ponovno čitanje nekih drugih dnevničkih knjiga o opsadi Sarajeva.

Zanimalo me kako isti datumi izgledaju u dijarističkim zapisima različitih ljudi u istom gradu. Pa uzmem ponovo još jednu nezaobilaznu dnevničku knjigu o opsadi Sarajeva, onu koju je napisao Hamza Bakšić naslovivši je “Sarajeva više nema”. Izvrsno je strukturirana ta knjiga, kroz kombinaciju hronologije i simbolike. Bakšić počinje sa 31. decembrom 1991. i 1. januarom 1992. godine, ali ne nastavlja priču direktno s 2. januarom 1992. godine, nego najprije idu svi prvi januari pod opsadom (1993, 1994, 1995) pa zatim svi drugi januari (92, 93, 94, 95.) i sve tako.

I prolazim tako kroz tu knjigu s početka više letimično, jer čekam aprilske i majske datume da ih poredim sa ovim drugim dnevnikom, kad me jedan Bakšićev zapis iz marta 1992. godine odvede u posve desetom pravcu. Tačan datum je, dakle, 11. mart 1992. godine i evo kako Hamza Bakšić započinje svoj dnevnički zapis te predratne srijede: “Moji prijatelji sa TVSA veoma su zabrinuti: Hrvatska demokratska zajednica traži podjelu Televizije.

Politika, naravno, ima pravo da se uvaljuje u medije, nekad i silom, ali ne smije prenebreći dvije stvari – tehnologiju i novac. Televizija je veoma složen i veoma skup posao. Emisije se ne mogu usaglašavati u skupštini, niti na način kako stranke, da tako kažem, jedna drugu tamo usaglašavaju – izbjeći ću, iz pristojnosti, riječ koja bi bolje pristajala”. Tako piše Bakšić samo dvadesetak dana prije nego što masovnu krenu da padaju mrtve glave, prije nego što se desi sve ono zbog čega će svoju knjigu da naslovi “Sarajeva više nema”.

I da, nema više toliko toga, toliko ljudi, toliko gradova, barem onakvih kakve smo ih znali, toliko života nema, a još uvijek ima toga da “Hrvatska demokratska zajednica traži podjelu Televizije” i toga da zbog takvog zahtjeva brojni ljudi što odlaze na posao u “Sivi dom” na Alipašinom Polju bivaju “veoma zabrinuti”. A mnogo toga se promijenilo u međuvremenu, naročito globalno. Televizija, recimo, više nije ni toliko složen ni toliko skup posao. I dođe čovjeku da poželi da ovi iz HDZ-a napokon dobiju taj komad televizije koji traže, pa da više nemaju šta da zahtijevaju.

A i da ovi drugi napokon izgube taj posljednji razlog da budu veoma zabrinuti. Svi strahovi i bojazni su se ionako ostvarili, čemu onda još i ta ritualna zabrinutost. Svoj komad televizije nigdje u svijetu ne povlači nužno sa sobom i komad teritorije. Isto tako, uskraćivanje nekog prava nekoj zajednici nije način da tu zajednicu natjeraš da se identifikuje sa okvirom s kojim se ne želi identifikovati. Takve spoznaje i još nekoliko sličnih možda dovedu do toga da poslije hiljada i hiljada varijacija beskrajnog dana jednom ipak svane neko novo jutro.