Kliker.info

Slovenija je njemačka kolonija, a Jugoslavija je za Sloveniju bila bolja od Evropske unije, ocij enio je uticajni slovenački intelektualac, sociolog Rastko Močnik. Močnik je u intervjuu za Radio-televiziju Srbije govorio o tome zašto se Slovenci danas bune protiv vlasti i o mogućem razvoju dogadjaja u njegovoj zemlji, al i u Evropi. „Ja sam bio protiv razbijanja Jugoslavije i još uvek mislim da je to bila velika istorijska greška. Prošle subote slovenački ekonomist Maks Tajnikar napisao je članak u Delu gdje pravi paralelu izmedju slovenačkog otcjepljenja i sadašnje situacije i kaže: Sloveniji nije bilo dovoljno da bude sjever Jugoslavije, da ima privilegovan dostup na trzište od 20 miliona ljudi, a sada u Evropi, ona je zapravo jug.

Mi smo nerazvijena zemlja u evropskoj konstrukciji, a i evropska konstrukcija se promijenila za ovo vrijeme od kad smo mi unutar nje. Namjera one tradicionalne evropske konstrukcije bila je da podiže standard nerazvijenih kao što su bili Portugal, Španjolska i Grčka i da stvara zajedničku privredu koja bi bila na više – manje istom nivou. Međutim, zbog svjetske krize i zbog toga što Amerika i Evropa gube primat ekonomski, pa i politički, mozda čak i vojni, Evropa je ušla u krizu i promijenila je koncepciju. Sada je koncepcija unutrašnje kolonije. To znači da su si razvijene privrede kao što su Nemačka, Francuska ili skandinavske zemlje, stvorile unutrašnje kolonije u južnim, mediteranskim zemljama, do kojih imaju privilegovan dostup, jer je to jedno privredno područje, a u velikom dijelu i jedinstveno monetarno područje."
 
– Čija ste vi kolonija?
 
„Njemačka. Možete pogledati statistiku, naš privilegovan partner u vanjskoj trgovini je Njemačka, razmjena je nejednaka, znači da novoproizvedena vrijednost iz Slovenije odlazi u Njemačku.
 
– Slovenački intelektualci su se u vrijeme bivše Jugoslavije, krajem 80-ih, protivili Beogradu kao autoritarnom centru. Znači li to da sada postoji ta intelektualna elita koja se protivi Berlinu, ako je to tako kao što kažete?
 
„Elita je sada u Briselu. Autoritarizam u Jugoslaviji, ako ga je uopšte bilo, nije bio ništa do folklor spram onog koji postoji danas. Danas mi imamo komesarsku vladu. Vlada u Briselu nije pod demokratskim nadzorom, to je vlada koja radi sa drugim vladama i njene procedure su više – manje tajne diskusije. To je vlada koja proizvodi zakone koji se zovu direktive, baš tako, otvoreno."
 
– Slično kao CK SKJ?
 
Da, samo ipak je bilo drugačije. Prvo, postojale su nacionalne partije gdje je moralo doći do nekog konsenzusa, a komunisti nisu uvijek izgurali svoje, jer je bila jaka ekonomska elita. Menadzerska elita je bila vrlo jaka u Jugoslaviji.
 
– Sad ne možete da izgurate svoje?
 
„Kao država sa dva miliona stanovnika i sa ne baš jakom ekonomijom, ekonomijom koja je propala u posljednjih 10-15 godina, Slovenija ne može gura svoje u Briselu. Ono što je tipično je da je slovenačka industrija postala podizvodjač velikih transnacionalnih kompanija sa sjedištem u Njemačkoj ili u Francuskoj."
 
– Da li je Slovenija imala alternativu Evropskoj uniji, ili je to bio jedini put?
 
„Predstavljeno je kao da je to jedini put. A, u ono vrijeme, Evropa je bila mnogo bolja, humanija za male privrede. Mislim da bi Slovenija vrlo teško ostala van EU. Nisam siguran da to isto važi za Srbiju i za Hrvatsku, jer su one jače i pozicionirane su tako da u svakom slučaju treba da ih se integriše, ali ne nužno na isti način kao što se Slovenija integrisala. Sada ipak ulazi Hrvatska. Ako će eks-Jugoslavija ući u EU, onda bi možda postojale nade da se EU promijeni. Evropska unija, kao ideja je racionalna, samo što treba dvije stvari da uoči: prvo, da ne može više da vlada svijetom, drugo, da ne može biti konkurentna Kinezima koji imaju drugačije standarde, niže nadnice, mnogo brutalniji kapitalizam nego ovaj naš, koji mi možda ne volimo, ali je još uvek relativno blag u odnosu na treći svijet ili Kinu."
 
– Kreću li protesti u Sloveniji iz stomaka, srca, ili glave?
 
„Kreću iz stomaka i srca, a glava tek počinje da razmišlja. Kriza koja je tu sa nama od 2007-2008. i prilično je upropastila slovenačku privredu i sada imamo 120.000 nezaposlenih radnika i radnica. (…) Problem je u tome što su sadašnji protesti protiv cijele političke klase. Nije vlada izgubila legitimitet, nego cijela politička klasa, jer su se u isto vrijeme objavili korupcijski škandali i u opoziciji i u vladajućoj koaliciji, tako da narod u ovim protestima ide protiv cijele političke kaste, a alternative nema."
 
– Zar to nije naivno gledanje na politiku, ako se kaže da su svi loši?
 
„To je idealna situacija za autoritarne varijante, kad se digne neko i kaže: ‘Ja imam plan." Ako je ta osoba karizmatična, ona može da uzme vlast i dobije mandat koji je prejak i koji vodi u autoritarizam. Obično se najpre dogadja populistička pobuna, pa onda autoritarni režim. Kod nas u Sloveniji je redosled obrnut, mi već imamo autoritarni režim i zbog toga je došlo do narodne pobune: zbog arogancije, nesposobnosti vlasti, i zbog pljačke. Jasno je da su pljačkali i jedni i drugi. Ljudi koji podržavaju Janšu su zapravo oni koji najviše trpe od njegove politike, ljudi sa niskom stručnom spremom, industrijski radnici, ljudi u manjim mjestima, baš ovi koje najviše pogadja ova sadašnja politika ograničavanja dohotka. Oni ga podržavaju zato što politika nije racionalno djelo, postoji nešto gdje, kako kažete, rade stomak i srce, a glava eventualno, ne nužno."
 
– Zašto u Jugoslaviji nije uspostavljena parlamentarna demokratija?
 
Parlamentarna demokratija u kasnim osamdesetim ne bi više mogla da ide, jer su sve političke snage u zemlji već bile grupisane nacionalno. Bila je jedna teorija da je Jugoslaviju upropastio Ustav iz 1974. Ja sam blizak toj tezi. Ako uzmete posljednji kongres SKJ, koji su Slovenci razbili, da je bila situacija normalna, Slovenci koji su izašli sa kongresa bi odmah išli u Zagreb, u Skoplje, u Sarajevo, u tada Titograd, da traže saveznike da stvore neku političku alternativu. Oni to nisu uradili. Oni su se vratili u Ljubljanu. Znači, u tom trenutku je već bilo nemoguće organizovati političku snagu na federalnom nivou, a to je uslov da jedna federacija funkcioniše.
 
– Kakav razvoj očekujete unutar Evropske unije?
 
„Mislim da će se u Evropi postaviti pitanje konformizma razvijenih zemalja, koje imaju višak kapitala, i nerazvijenih, koje imaju manjak kapitala i koje traže da taj kapital dođe. Taj kapital može doći samo da bi stvorio profit, i to ne sedam ili osam posto, nego petnaest, dvadeset, dvadeset pet! Kapital koji dolazi iz takozvanih razvijenih kapitalističkih zemalja, iz centra, dolazi da dovede jednu prilično brutalnu eksploataciju. One će tu prije ili kasnije biti u situaciji kad će trebati, ili će ih njihovi vlastiti narodi na to navesti, da kažu da tako ne može dalje, da traže evropsku alternativu. Mislim da će se to prije ili kasnije dogoditi."
 
– Gdje je Slovenija u toj podijeli?
 
„Slovenija je nerazvijeni jug. Slovenija je danas u situaciji Grčke, Portugala, Španjolske. Demonstracije su pomogle da se pamet malo brže kreće. Prije pola godine sam bio usamljen u toj teoriji, a sada je to prilično usvojena teorija. Mislim da će biti većih promjena, ali koje se neće odmah ispoljiti. Imaćemo još dvije – tri vlade koje će biti ovakve, sa manjom podrškom, ‘kompradorske’, koje će služiti vanjskim interesima više nego vlastitom narodu, ali se mijenja klima, atmosfera.
 
Nekako liči na kasne osamdesete. Ljudi su skeptični, nema više dogmatskog vjerovanja u ispravnost onog što vlast govori. U 80-im je u taj vakuum pala nacionalistička ideja. Danas to više ne može. Ne može zbog toga što je nacionalistička ideja ta koja nas je dovela do ove situacije.Krajem 90-ih imali smo realno postojeći fašizam u Srbiji, Hrvatskoj, Bosni i u Sloveniji. Fašizam je kolateralni rezultat nacionalne buržoazije. Mi više nemamo nacionalnu buržoaziju. Odnosno, barem u Sloveniji, nacionalna buržoazija je doživjela istorijski poraz. Ona nije uspjela da stvori nacionalnu privredu i sada izgleda da je na vlasti ono što se naziva ‘kompradorskom’ buržoazijom, ono što poznajemo iz Južne Amerike. To su lokalni agenti stranog kapitala čiji je zadatak da obezbjede socijalni mir i organizuju okruženje koje može prihvatiti strane investicije. To je više policijska funkcija. To je jedna klasa koja nije produktivna. Oni ne umiju da organizuju nacionalnu privredu. Oni su samo agenti stranog kapitala.Mislim da se sad mijenja situacija u Hrvatskoj i Sloveniji u tom smislu. To ne znači da neće moći doći do autoritarnih režima. U Južnoj Americi su imali generalske hunte vrlo često, to je bila opšta pojava, ali mislim da onaj fašizam koga poznajemo )istorijski više nema socijalnog osnova." (Kliker.info-Seebiz)