Kliker.info

 Ministarstvo odbrane Srbije donijelo je odluku o dodjeli novih spomen medalja koje će se uručivati vojnicima – učesnicima ratova u vrijeme devedesetih godina. Ta odluka podigla je prašinu u zemljama regiona. Prema tumačenju Ministarstva odbrane Srbije, vojne medalje dobiće oni koji su svoju dužnost obavljali časno i profesionalno, a ukoliko su u toku svoje vojničke karijere učestvovali i u borbenim dejstvima, podrazumjeva se da su u svom vojničkom pozivu postupali na način koji ih razlikuje od svih onih protiv kojih se donose presude pred Međunarodnim tribunalom u Hagu. Tako će se spomen medalje, između ostalog, dodjeljivati za učestvovanje u mirovnim operacijama, pripadnost vojsci određen broj godina, jubileje pa i učestvovanje i ranjavanje u borbenim dejstvima.

Igor Jovičić, državni sekretar u ministarstvu odbrane, rekao je, nakon oštrih reakcija iz susjedstva, da su u pitanju spomen medalje za određeni period učešća u vojnim akcijama. „Medalje u istim ili sličnim kategorijama dodjeljuju se u svim vojskama i ne postoji nijedan razlog da se takve medalje ne dodjeljuju i pripadniciima naše vojske. Prema članu 30. Pravilnika o spomen medaljama, one će biti dodijeljene za učešće u borbenim dejstvima na teritoriji SFRJ, SRJ i Srbije i to profesionalnom pripadniku Vojske Srbije, ukoliko je učestvovao u izvođenju borbenih dejstava u periodu od 26. juna 1991. godine do 19. maja 1992. godine, od 23. marta 1998. godine do 26. juna 1999. godine ili u periodu od 23. marta 2001. godine do 30. juna 2001. godine i ukoliko protiv njega nije vođen disciplinski postupak zbog teže povrede vojne discipline ili krivični postupak ili postupak zbog krivičnog djela za koje se goni po službenoj dužnosti i da nije osuđivan za takva djela pred nadležnim sudom u Republici Srbiji ili drugim međunarodnim sudom“, pojasnio je Jovičić.

Pogrešan potez        Prema ovoj vremenskoj odrednici, medalje mogu dobiti vojnici koji su učestvovali u svim većim akcijama u Hrvatskoj, početkom rata do trenutka povlačenja JNA sa prostora BiH i vojnici koji su učestvovali u operacijama na Kosovu do potpisivanja mirovnog sporazuma nakon NATO bombardovanja. Prema mišljenju Milana Antonijevića, predsjednika Komiteta pravnika za ljudska prava Srbije, ovakva odluka je ozbiljno problematična i bespotrebna. Ne vidim na koji način vi možete praviti neku razliku i donijeti neke pravedne i pravične odluke, nagraditi one koji su u tom periodu časno obavljali svoju dužnost… Navešću primjer generala Vladimira Trifunovića koji ne može biti odlikovan po ovom članu jer je protiv njega vođen krivični postupak prilično politički motivisan i to obesmišljava samu odluku o dodjeli medalja. Opet na pravi način neće biti tretirani ljudi koji su učestvovali u ratovima devedesetih koje je Milošević poslao da ratuju i koji sigurno zaslužuju neku vrstu izvinjenja države koja im je to učinila. Sjetite se samo prinudnih mobilisanja, tokom akcije pada Krajine… Ova uredba Ministarstva odbrane je jedan veoma klizav teren. U trenutku tokom 2011. kada treba da razgovaramo o reparacijama i svim drugim stvarima žrtvama svih ovih sukoba, govoriti o nagrađivanju stvarno jeste prilično pogrešan potez ministarstva“ istakao je Antonijević.

Na odluku Ministarstva odbrane reagovalo je hrvatsko Ministarstvo spoljnih poslova koje je uputilo zahtjev abmasadoru u Srbiji da ispita najave o dodjeli medalja. Zvaničnih reakcija iz Bosne i Hercegovine još nema. Predsjednik SDU Žarko Korać smatra da ova odluka nikako nije smjela biti donesena bez javne rasprave:„Za mene je veliko iznenađenje da Srbija ustanovljuje neke spomen medalje koje se nisu dodjeljivale 70 godina i ono što je najnevjerovatnije one se dodjeljuju za sukobe na prostoru bivše Jugoslavije. Imate dva pitanja. Prvo je daleko teže i moralno – ako su komandanti te vojske, načelnici generalštaba osuđeni zbog teških povreda humanitarnog prava, zločina protiv čovečnosti, čak i ratnih zločina, kako je moguće da se pripadnicima te vojske dijele spomen medalje. Komandanti te vojske su osuđeni kao zločinci, a onda vojnici te vojske treba da dobiju medalje. Mislim da se to u istoriji svijeta još nije dogodilo.

 Drugo, mene interesuje od kada je Vojska Srbije nasljednica bar formalno, tada se još zvala, Jugoslovenska narodna armija. Jako me interesuje kada je donesena odluka da smo mi nasljednici svega što je uradila JNA, da li to znači da smo mi nasljednici i borbe za vrijeme Drugog svjetskog rata koje se Srbija uglavnom odriče. Niti je to razumno, niti je logično, niti je moralno, i ja sam zgranut da je nekom došla na pamet ideja da ljudima koji su učestvovali u opsadi Vukovara, koji su učestvovali i u drugim bitkama na prostoru bivše SFRJ se sada dijele medalje kao da su učestvovali u nekakvim veličanstvenim odbrambenim akcijama“, kaže Korać dodajući da ga zanima da li to što se medalje dodjeljuju i učesnicima rata tokom bombardovanja, po analogiji onoga što je tadašnji načelnik Generalštaba Nebojša Pavković predlagao da se Slobodanu Miloševiću dodijeli Orden narodnog heroja zbog pobjede nad NATO paktom, znači da će i Miloševiću posthumno da bude dodijeljeno neko odlikovanje.

Pokušaj revidiranja istorije             Ministarstvo odbrane Srbije nije davalo dodatna pojašnjenja osim izjave državnog sekretara zbog čega su ostala mnoga pitanja otvorena, poput onog da li se odlikovanja dodjeljuju ljudima koji su učestvovali u borbenim operacijama u Vukovaru u kojem je predsjednik Srbije Boris Tadić u novembru 2010. godine bio u, kako su mediji tada pisali, istorijskoj posjeti, i odao počast žrtvama. Žarko Korać smatra da se iza ovakvih odluka, koje su donesene bez stvarne rasprave javnosti, krije napor da se revidira istorija. „Iza toga se krije napor da se ovi konflikti prikažu kao ono što je Miloševićeva propaganda oduvijek i tvrdila, kao građanski rat na prostoru bivše Jugoslavije. Eto, bio je građanski rat pa je i naša vojska branila svoje, branila narod srpski u BiH i Hrvatskoj, iako ocjena istoričara nije takva a nije ni u demokratskoj javnosti Srbije.

 U meni se zaista gorko osjećanje stvara da čak i na ovako indirektan način želi da se pokaže da su ljudi koji su učestvovali u ovakvim ratovima vršili jednu časnu funkciju. To što su mnogi od njih bili zloupotrijebljeni je jedna stvar, oni su bili zloupotrijebljeni od politike Srbije i od svojih komandanata iz Srbije ali to ne znači da mi danas treba da, kada se osvrnemo na te ratove i karakter i posljedice tih ratova, odjednom ustanovljavamo te medalje kao da konačno želimo da kažemo to su bili opravdane bitke i vi ste u tome opravdano učestvovali i ne treba toga da se stidite“, pojasnio je Korać.Ova odluka stiže u jako osjetljivom trenutku – s jedne strane iščekuje se presuda generalu Momčilu Perišiću koja može baciti novo svjetlo na ulogu Srbije u ratu u BiH, dok Hrvatska očekuje presude trojici generala. 

Preuzimanje odgovornosti                   Pravni zastupnik BiH pred Međunarodnim sudom pravde u tužbi protiv Srbije za genocid i agresiju Sakib Softić kaže za Dojče Vele da ova odluka Srbije može biti sporna sa aspekta dobrih namjera. „Ova odluka Srbije može biti sporna iz razloga što ona pokriva čitav period rata u Hrvatskoj i dio trajanja rata u BiH, sve do 19. maja. Mi znamo da je glavnina napadačkih operacija u Hrvatskoj vođena u jesen 1991. godine i u prvim mjesecima 1992. godine, dok se u BiH sa napadima započelo već 6. marta kada su objavljeni rezultati referenduma, a naročito 6. i 7. aprila kada je BiH priznata kao samostalna država. To je jedan dug period koji uistinu može biti sporan sa aspekta dobrih namjera Srbije, jer takva jedna odluka može značiti preuzimanje odgovornosti za sva djela koja su počinili pripadnici tadašnje Vojske Jugoslavije. Taj period do povlačenja vojske 19. maja iz BiH obilježen je zločinima protiv čovječnosti, protiv zakona i običaja rata. Donošenje odluke da se pripadnici Vojske odlikuju jeste preuzimanje odgovornosti za sva djela koja su pripadnici vojske u tom periodu počinili“, istakao je Softić. Žarka Radoja (DW)