Kliker.info

Ne stišavaju se političke tenzije u Bosni i Hercegovini (ili bolje reći u jednom dijelu Bosne i Hercegovine) i Srbiji izazvane najavom o usvajanju Rezolucije o genocidu u Srebrenici u Generalnoj skupštini UN-a, kojom bi se osudilo negiranje genocida u Srebrenici i proglasio 11. juli internacionalnim danom sjećanja na genocid. Ovaj događaj je u mnogobrojnim nastupima vodećih političkih lidera iz BH entitea “rs” i Srbije, kao i režimskih medija propraćen negiranjem genocida kao najtežeg zločina koji se desio u Srebrenici, zaštićenoj zoni UN-a.

Piše : Dr. Nermin Tursić

U javnosti se rezolucija nastoji prikazati kao „antisrpski“ dokument koji će Srbe kvalifikovati kao “genocidan narod” i za sve “naredne generacije zalijepiti im etiketu genocidnosti”. U političkom smislu smatraju da bi njeno usvajanje predstavljalo pravni osnov za ukidanje entiteta “rs” i pokretanje tužbi od strane bošnjačkih predstavnika za naplatu ratne štete od Srbije. Što više, predstavnici vladajućih političkih partija u Srbiji, tvrde, da će rezolucija o Srebrenici poslužiti i za pokretanje postupka naplate ratne štete od strane Republike Kosova. Ističu da bi u tom slučaju aktuelne srbijanske generacije samo radile za Bošnjake i Kosovare, dok bi sve naredne trajno nosile „etiketu“ genocidnosti.

Zbog toga Srbija poduzima sve diplomatske aktivnosti kao bi osporila rezoluciju, kvalifikujući je urotom i aktom podvale zapadanih država usmjerenu protiv cijelog srpskog naroda.  Paralelno s time vlasti BH entiteta „rs“ na čelu sa Miloradom Dodikom rezoluciju koriste je za proklamovanje secesionističkih namjera, ali i za potpirivanje međuetničke netolerancije.

Stavovi i „jednih“ i „drugih“ nisu ničim opravdani. Naprotiv, oni su u suprotnosti sa prijedlogom teksta rezolucije. U njemu se ne navodi kolektivna krivica, nego se osuđuje poricanje genocida, kao i sve radnje koje veličaju osuđene za ratne zločine, uključujući i one odgovorne za genocid u Srebrenici. Tekstom rezolucije se pozivaju sve države članice UN-a, „da očuvaju utvrđene činjenice, uključujući i kroz svoje obrazovne sisteme, razvijanjem odgovarajućih programa, u cilju sprečavanja revizionizma i pojave genocida u budućnosti”. Zbog vlikog broja nepronađenih žrtava, na jedan humanistički način se naglašava “važnost dovršetka procesa traženja i identifikacije preostalih žrtava genocida u Srebrenici i omogućavanje njihovog dostojanstvenog ukopa,” uz pozivanje, „na nastavak procesuiranja počinilaca genocida u Srebrenici” i uspostave programa informisanja pod nazivom „Genocid u Srebrenici i Ujedinjene nacije“, „počevši od priprema za obilježavanje 30-te godišnjice genocida, u svim državama UN-a (…)  u cilju odgovarajućeg poštovanja”.

Iz navedenog teksta rezolucije jasno se da zaključiti da je u velikoj mjeri utemeljena na presudi Međunarodnog suda pravde u Hagu, iz 2007. godine (kao i nametnutih odredbi od stane viskog predstavnika u Bosni i Hercegovini na Krivični zakon BiH koji se odnosi na zabranu negiranja genocida). Naime, prema spomenutoj presudi, „utvrđeno je počinjenje zločina genocida u Srebrenici 1995. godine od strane „Vojske bosanskih Srba i MUP-a RS“, dok je također utvrđeno „da je Srbija davala financijsku pomoć VRS-u“, ali nije „prekršila član 2. i član 3. Konvencije o sprječavanju i kažnjavanju zločina genocida iz 1948. godine“, dok je prekršila član 1. te iste konvencije, „jer nije spriječila, a mogla je, zločin genocida tokom rata u Bosni i Hercegovini“.

Ipak, za razliku od sudske presude koja je potvrdila je da je  „Vojska Republike Srpske“ i „MUP RS-a“ počinile genocid u Srebrenici u julu 1995. godine, tekstom rezolucije se zanemaruje institucionalna, te se ističe samo individualnu odgovornost za počinjeni zločin genocida.  U skladu sa tim, postavlja se pitanje: može li se najteži ratni zločin koji je počinjen u Evropi nakon drugog svjetskog rata svasti na pojedinačni zločin koji bi u tom slučaju bio oslobođen ideološkog narativa i režima koji je stajao iza njega?

Odgovor na pitanje bi glasio: apsolutno ne, jer se genocid kao najveći ratni zločin ne može shvatiti kao usputni incident ili slučajna anomalija počinjen od pojedinca ili grupe pojedinaca. Naprotiv, to je zločin iza kojeg stoji režim sa svim svojim institucijama. Da bi se osmislio i u konačnici sproveo, bila je potrebna institucionalna uključenost koja je pružala cjelokupnu logističku podršku, kao i postojanje službene ideologije koja je imala za cilj da se etnički očisti određeni prostor države Bosne i Hercegovine.

Činjenica, da i pored toga, za takvu vrtu zločina ne može biti okrivljen cjelokupan narod. Bez obzira na definiciju šta predstavlja režim, ipak postoji jasna distinkcija između pojma „institucija“ kao sistema vlasti i pojma „narod“ nad kojem se ta vlast vrši. S toga se narod kao kolektivitet izuzima od odgovornosti, ali ne može se izbjeći odgovornost režima i njegovih sljedbenika koji su osmislili, sproveli, pokušali prikriti, a na kraju i poricati ovaj masovni zločin.  Nažalost, Dejtonski mirovni sporazum je u velikoj mjeri amnestirao taj poredak, pa se zbog toga nikada nije niti došlo do istinskog otklona njegovih sljedbenika od njega samog. Tako da danas u Bosni i Hercegovini imamo otvoreno negiranje genocida uprkos njegovoj zakonskoj zabrani, kao i ideološki konstruiranu političku stvarnost. Istina o genocidu je postala predmetom parcijalne interpretacije, dok je negiranje genocida i otvorena politika secesionizma postala proklamacija (neostvarenih) ratnih ciljeva, koji kao takvi opterećuju državnu i regionalnu političku svakodnevnicu.

To potvrđuje retorika pojedinih entitetskih zvaničnika koji više ne žele da dijele zrak sa svojim sugrađanima druge etničke i vjerske pripadnosti, dok se službeni diskurs entitetske vlasti svodi na stavove Dobrice Ćosića: “da je mit o Srebrenici najveća laž i podvala srpskom narodu” i da je “Republika Srpska prva srpska država preko Drine”.  Zbog tih poveznica, rezolucija o Srebrenici najviše je potrebna državi Bosni i Hercegovini (a posebno njenom entitetu “rs“) i Srbiji. Prvopomenutim iz razloga što je neophodno da se u Bosni i Hercegovini izgradi društvena stabilnost koja bi se temeljila na koncepciji političke pravde kao suštinskom poštovanju građana i njihovih prava, a samim time i pravu žrtve, a ne pravu (entiteta i) etnokolektiviteta i režimskoj “odbrani zločinaca“.

Naime, prihvatanje činjenice o genocidu od strane političkih vlasti BH entiteta “rs”, eksplicitno bi značio prekid politike glorificiranja ratnih zločinaca i emancipacija od “Karadžićevog zločinačkog režima“. U tom slučaju ratni zločinci ne bi mogli da se kriju iza “viših nacionalnih ciljeva“ u čije su ime počinili zločine, niti iza etnokolektiviteta. Jednostavno bi ostali sa svojim imenom i prezimenom i osudom u domenu vlastite odgovornosti. S druge strane, prihvatanjem rezolucije o Srebrenici od strane Srbije, značilo bi, da su aktuelne političke strukture načinile odklon od „režima Slobodana Miloševića“ i dijelom se moralno opravdala zbog odgovornosti Srbije, „jer nije spriječila (…) zločin genocida“ u Bosni i Hercegovini. Primjenom tog modela, značilo bi, da je Srbija kao država i društvo spremna za istinsko pomirenju u regiji i izgradnji dobrosusjedskih odnosa. U suštini bi značilo da je prekinula sa „politikom devedesetih godina“ čije posljedice i danas trpi cjelokupan region.  Ali, nažalost ništa od navedenog nije prihvatila, pa stavarnost ostaje na drugačijim osnovama.