Kliker.info

Slezović je bio aktivni sudionik „Preporodove“ internacionalne likovne kolonije u Počitelju 2011. godine. Na likovnoj koloniji započeo je i u junu 2012. predstavio ciklus crteža pod nazivom Zapisi iz Počitelja. „Preporodova“ kolonija u Počitelju ima namjeru da približi kulturno-historijsku baštinu Bosne i Hercegovine internacionalnom korpusu umjetnika, te da s pažnjom prati rezultate umjetnika koje saziva i sarajevskoj i bosansko–hercegovačkoj javnosti prezentira njihov rad.  Pritom, svako je svjestan da desetak dana koje umjetnici provedu u koloniji, nisu dovoljni  da se oni prezentiraju u pravom svjetlu. Druženje u određenom ambijentu dovoljan je osnov da započne jedna crtačka avantura kakvu možemo prepoznati u crtežima Mehmeda Slezovića u kojima se vidi da je autor upijajući sadržaje podneblja, iste trajno preuzeo  i odlučio ponijeti  sa sobom kao svoje trajno obogaćenje i iskustvo. To je i razlog da „preuzimanja“ i „poticaji“ koji žive u crtežima budu naknadno prezentirani doprinoseći bogatstvu interaktivnog odnosa sredine u kojoj autor  boravi i sredine iz koje dolaze. Radovi Mehmeda Slezovića više su nego dobar primjer ovih sretnih umjetničkih i duhovnih prožimanja. Slezović Počitelj doživljava kao biser s dna mora koji se nekim čudom našao u koritu Neretve pa se onda smjestio na obali u jednu prirodnu školjku.

Kritičke opservacije o crtežu u likovnom opusu M. Slezovića

Izložbom crteža u galeriji ,,Preporod“, sa tematikom Počitelja i Hercegovine, Mehmed Slezović  demonstrira virtuoznost crtača koji je rafiniranom magičnošću ugradio crtež  u samu osnovu svog umetničkog stvaralačkog kreda. Ovo nije izmaklo oku i riječi brojnih kritičara koji su pažljivo upozorili na ovu sklonost umjetnika. Navodimo neke iskaze koji svjedoče o razumijevanju i tumačenju osnovne intencije Slezovićevog stvaralaškog duha. Dragoslav Paunesku, naprimjer,  govori o ,,čistom i volumenski  snažno postojanom crtežu“, profesor Aleksandar  Luković govori o ,,lepoti linije  i čulnoj uverljivosti svetlo-tamnog koje  prerastaju u pravu likovnu vrednost’’, a profesor Emir Dragulj naglašava: „Slezović je prije svega crtač. Svoje vizije gradi linijom ili snopovima linija.“  Likovni kritičar Đorđe Kadijević u crtanju Slezovićevom naglašava „posebno čulo za lepotu prošlih i iščezlih svetova…u čijim prostorima struji  setna atmosfera  prohujalih vremena.“ Likovni kritičar Dušan Đokić, naglašava  da je ,,Slezović u samom grafičkom opusu ubedljivo istakao svoje prevashodno  crtačke kvalitete, kaptivirajući, posebno, fenomen svetlosti u duhu magičkog realizma, materijalizaciju onog što pripada domenu oštre percepcije,  ali i onom što priziva metafizičko i onostrano, najdublje u duhovnom smislu.“ Najzad, Olivera Vukotić, uočava „crtačke arabeske, koje se mogu posmatrati  i kao posrednik između forme i sadržine,“  uočavajući da „besprekorno minuciozan, istovremeno i jedan od nosioca  izvesne blagosti  i zanosa, povremeno i tonske organizacije kompozicije, crtež jeste jedna od primarnih odrednica  Slezovićevog grafičkog rukopisa, rukopisa koji na gledaoca deluje lično i duboko.’’

Svi ovi iskazi nedvosmisleno svjedoče i govore o Slezoviću kao crtaču koji vlastite crtačke kvalitete i senzibilnost crtača višedimenzionalno ugrađuje u svoj stvaralački likovni izraz. Slezović je, dakle, od stručne kritike prepoznat kao vrhunski crtač. Valja podsjetiti da je u likovnim umjetnostima crtež  fundament na kojem nastaje građevina likovnog djela. Crtež bilježi likovnu „ideju“, pa je samo  crtanje način „razmišljanja“ i iznošenja „misli“, odnosno način konstruiranja jednog od beskonačnog broja svjetova. Crtež je u svojoj konačnici otvoren za sve promjene i sve  tonalitete duha – pred onim neponovljivim trenucima neposrednog sučeljavanja materijala, misli i ruke, te djela koje nastaje kao proizvod tih jedinstvenih trenutaka pred očima umjetnika, kao što i poezija nastaje iz neobjašnjive neuhvatljivosti nekog potresa u „duši“. Slezovićeva linija je „poetska“ u toku i strukturi, u obradi motiva, u naglašavanju dijaloga između kamena koji gradi krajolik i onog koji gradeći arhitektonske forme izgrađuje kulturu u njenom vječitom zračenju kao tvorevine duha. „Poezija“ slike hercegovačkog pejzaža našla je svoju objektivaciju u „poeziji linije“, elementarnog gradivnog elementa ovih crteža upijajući u sebe  i ZEMLJU, i VODU, i VAZDUH  i SVJETLOST, preobražavajući se u sami pulsirajući DUH vječite hercegovačke svjetlosti i ljepote. Slezovićev crtež uranja ili izranja, svejedno je, iz ovog vječno-trajućeg, metafizičko-filozofskog ishodišta koje naše kulture prepoznaju kroz riječ DUH, Geist… na čemu se skuplja umjetnost, filozofija, racionalnost, znanost, religioznost ili općenito kazano konstrukcionistička pluralnost milenijumā čovječanstva.

Slezovićevi crteži Počitelja kroz autorovu prizmu i komparaciju pređašnjih kritičkih ocjena

Šta reći o Slezovićevim crtežima koji se objedinjavaju pod imenom Zapisi iz Počitelja? Pođimo od misli da je pred nama vrhunski izraz relaksacije  – budući da su crteži nastali za vrijeme trajanja likovne kolonije u Počitelju kao izraz svakodnevnog suočavanja slikara s jednim motivom. Možemo ih posmatrati kao neku vrstu crtačkih zapisa nastalih u neposrednim  susretima sa hercegovačkim podnebljem. Međutim, ovaj pogled bilo bi odveć jednostran jer u kontekstu ranih radova u kojima se Slezović bavi zavičajnim motivima, a koji odišu nostalgijom i elegijom nad prošlošću i prolaznošću, potragom za začaranim krajolikom djetinjstva, snom i uzdahom za  izgubljenim rajem – ovaj crtački susret sa Hercegovinom mogao bi se protumačiti i kao konačni susret  sa svijetom i motivima u kojima slikar pronalazi podsticaje svoje dublje identifikacije. U zapisu koji je umjetnik napravio prilikom sočavanja s Počiteljom i hercegovačkim krajolikom, može se pročitati:,,Ako sam bilo gdje  osjetio  međusobno dejstvo  primarnih elemenata  ZEMLJE,  VODE, VAZDUHA i VATRE, bilo je to upravo ovdje.“ Slezović  u Počitelju vidi,,mikrokosmos kulturno-historijskog  sedimenta  bosansko-hercegovačkog  kulturno-historijskog makrokosmosa, (…) hram svetlosti koji slavi boju u svim njenim modalitetima (…) i prostor kvintesencije duha.“ Zato možemo reći da se pred nama pojavljuje umjetničko djelo i umjetnik kao svojevrstan alhemičar  i arheolog  duhovnih amalgama koji tvore slojevitu kompoziciju Počitelja. Ovi crteži jesu konstruirajuće uranjanje u sedimente svijeta omeđenog hercegovačkim nebom.

Slezović bilježi 6. juna 2012. godine da je ove crteže pravio „nastojeći da u nekoliko linija koje se prostiru kroz prostor papira omeđim glavne ritmove i obrise pejzaža. Vertikale građevina, dijagonale brda, horizontale neba i zemlje (…) nervoznim rukopisom koji hoće da prati trenutačnost  utiska i jedinstvenost trenutka.“ Međutim, iako postiže neku vrstu unutarnje identifikacije pred vječnošću pejzaža, on ne može zaboraviti tragove nasilja koji opominju na ranjivost lepote i iluzornost spokojstva koju ljepota može izazvati. „Crtao sam – kaže Slezović –  suočen sa ovim dualizmom ove crteže, mijenjajući svoje vizure unutar ovog sferičnog prostora, osjećajući podjednako i ono što je iza mene, kao i ono što je ispred ili sa strane.“ Linija koju povlači u crtežu za Slezovića je „linija   koja piše misli i osećanja, jedan likovni tekst,  a manje linija koja crta, i da sama ta linija jeste svjetlost, sopstvena svetlost linije,  za razliku od onih starih crteža  koji, također, nose svjetlost  koja preobražava motiv u zlokobnu noć  koja se bila spustila na ovaj prostor svjetlosti…“

Recimo na kraju, gledajući kroz likovni i umjetnički sadržaj Slezovićevih crteža, da u tim crtežima teče magijski fluid ezoterije,  ispoljen pred motivom, a izražen likovnim sredstvom, linijom koja je seizmogram crtačeve duše. Pritom, umjetnikova duša je seizmograf – sofisticiran „uređaj“ za bilježenje zemaljskih i nebeskih potresa ljudskog bića. Ona bilježi i ocrtava liniju pred tajnom „vječitog“ i neuhvatljivošću „prolaznog“. Tako je nastao Zapis o Počitelju, veličanstven dokumenat očaravajućeg i neprolaznog ushićenja pred počiteljskom i hercegovačkom ljepotom, njihovom nezaustavljivom moći da nepresušno nadahnjuju i ostavljaju očaravajuće tragove prisustva ljepote u svijetu, ali i užase egzistencije ovog podneblja kroz generacije i stoljeća. To je taj neiskazivi bljesak magičnosti  koju nam prenose ovi crteži hvatajući nebesko-zemaljski seismós (potres) u „duši“ umjetnika.         Senadin Lavić (BH Dani)