Kliker.info

Talas izbjeglica iz Afrike i sa Bliskog Istoka u Zapadnu Evropu izazvao je niz reakcija koje su veoma slične onima koje ispoljavamo kada saznamo da bolujemo od smrtonosne bolesti, prema obrascu koji je opisala Elisabeth Kübler-Ross u svojoj poznatoj studiji “O smrti i umiranju”.

Piše : Slavoj Žižek

Prva reakcija je poricanje: ‘Ma, nije to tako ozbiljno, hajde da to jednostavno ignorišemo’ (ovo sve manje čujemo). Zatim dolazi ljutnja – kako se to moglo desiti baš meni? – koja eksplodira kada poricanje više nije moguće: ‘Izbjeglice su prijetnja našem načinu života; Među njima se kriju muslimanski fundamentalisti; moraju biti zaustavljeni!’

Zatim dolazi cjenkanje: ‘OK, hajde da odlučimo o kvotama; neka imaju izbjegličke kampove u svojim zemljama.’ Zatim depresija: ‘Izgubljeni smo, Evropa se pretvara u Evropistan!’ Ono što još nismo vidjeli jeste peti stadij koji Kübler-Ross opisuje, a to je prihvatanje, što bi u ovom slučaju značilo pravljenje zajedničkog evropskog plana za rješavanje problema izbjeglica.

Šta bi trebalo učiniti? Mišljenja u javnosti su oštro podijeljena. Lijevi liberali izražavaju svoj bijes što Evropa dopušta da se hiljade ljudi utope u Mediteranu: Evropa, kažu, treba da pokaže solidarnost i da otvori širom svoja vrata. Anti-imigrantski populisti kažu da moramo zaštititi svoj način života: stranci treba sami da rješavaju svoje probleme. Oba rješenja zvuče loše, ali koje je gore?

Da parafraziram Staljina, oba su gora. Najveći licemjeri su oni koji pozivaju na otvaranje granica. Oni dobro znaju da se to nikada neće desiti: to bi istog trena izazvalo populistički revolt u Evropi. Oni izigravaju “divne duše”,  prave se da su superiorniji od “pokvarenog svijeta”, dok nastavljaju dobro živjeti u njemu. Anti-imigrantski populisti takođe dobro znaju da, prepušteni sami sebi, ljudi u Africi i na Bliskom istoku neće uspjeti riješiti vlastite probleme i promijeniti svoja društva. Zašto?

Zato što ih mi u Zapadnoj Evropi u tome sprečavamo. Evropska intervencija u Libiji je uvela ovu zemlju u haos. Američki napadi na Irak su stvorili uslove za jačanje Islamske Države. Tekući građanski rat u Centralnoj Afričkoj Republici između hrišćanskog juga i muslimanskog sjevera nije samo eksplozija etničke mržnje, on je izazvan otkrićem nafte na sjeveru: Francuska i Kina se bore za kontrolu nad tim resursima. Globalna glad za mineralima, uključujući koltan, kobalt, dijamante i bakar je podstakla ratove u Demokratskoj Republici Kongo  1990-tih i ranih 2000-ih.

Ako zaista želimo da zaustavimo priliv izbjeglica, onda je ključno da priznamo da većina njih dolazi iz ‘propalih država’, gdje državne vlasti više ili manje ne funkcionišu: Sirija, Irak, Libija, Somalija, DRK i tako dalje. Ova dezintegracija državne vlasti nije lokalni fenomen već rezultat međunarodne politike i globalnog ekonomskog sistema, u nekim slučajevima – kao u Libiji i Iraku – direktan rezultat Zapadne intervencije. (Takođe treba znati da su ‘propale države’ Bliskog Istoka osuđene na propast još kada su Britanija i Francuska iscrtale granice tokom Prvog svjetskog rata.)

Nije nam promaklo ni to da su najbogatije zemlje na Bliskom Istoku (Saudijska Arabija, Kuvajt, Emirati, Katar) bile manje otvorene za izbjeglice od onih manje bogatih (Turska, Egipat, Iran itd.). Saudijska Arabija je čak vratila muslimanske izbjeglice u Somaliju. Je li to zbog toga što je Saudijska Arabija fundamentalistička teokratija koja ne može tolerisati strane uljeze? Da, ali Saudijska Arabija je ovisna o prihodima od nafte, što je čini potpuno integrisanim ekonomskim partnerom Zapada.

Potreban je ozbiljan međunarodni pritisak na Saudijsku Arabiju (Kuvajt, Katar i Emirate) da prihvate veliki kontingent izbjeglica, naročito zato što, pomažući pobunjenike protiv Asada, Saudijci snose dio odgovornosti za trenutnu situaciju u Siriji.

(Za Buku prevela Milica Plavšić )