Kliker.info

Dvomjesečnik Foreign Affairs osnovan 1922. godine već decenijama je jedno od najuglednijih i najrelevantnijih javnih glasila što se iz američke perspektive bave vanjskom politikom i ulogom Amerike u svijetu. Riječ je o časopisu koji s pažnjom čitaju diplomate, analitičari, univerzitetski profesori, ozbiljni novinari, zapravo svi oni što žele da “kuže (politički) svijet”.

Piše : Muharem Bazdulj (Oslobođenje)

Neki od članaka objavljenih u Foreign Affairsu spadaju među najuticajnije i najkomentarisanije eseje objavljene u naše vrijeme. Dobar primjer je famozni “Sukob civilizacija” Samuela Huntingtona. U ovom časopisu ne može da objavljuje bilo ko i on ne štampa bilo kakve radove.

U tom smislu, vrijedi obratiti pažnju na recentni članak Edwarda P. Josepha, objavljen u Foreign Affairsu, a koji se bavi turbulentnom situacijom na Balkanu. Početak teksta je efektan: “Kao i većina terorista, bio je mlad. Rodio se tačno prije nego su počeli dani gorke mržnje koja je obuzela njegovu zemlju; nedugo nakon njegovog rođenja, vlasti su zarobile i ubile njegovog oca zajedno sa još dosta sunitskih muslimana. Prije dvije sedmice, ovaj dvadesetčetverogodišnjak upao je u policijsku stanicu, navodno uzvikujući džihadistički ratni poklič ‘Allahu Akbar!’, a zatim otvorio vatru ubivši jednog policajca i ranivši dvojicu prije nego što je i sam ubijen. Prošlog vikenda, na oko 550 kilometara južnije, ubijeno je još osam policajaca, kao i 14 osumnjičenih terorista u divljoj pucnjavi u blizini međunarodne granice iscrtane poslije Prvog svjetskog rata koju radikali više ne priznaju. Još jedan dan u Siriji ili Iraku? Ne, sve se to desilo u Evropi, na manje od jednog dana lagane vožnje od Beča”.

Nakon što je čitaoca vješto uvukao u tekst, Joseph se fokusira na tri neuralgične tačke Balkana: Makedoniju, Bosnu i Hercegovinu te Kosovo. On ukazuje na krivicu Zapada za situaciju generalno te analizira specifičnosti makedonske, bosanskohercegovačke i kosovske krize. Što se tiče generalne krivice, Joseph priznaje da destabilizacija Balkana manje ugrožava interese Zapada u poređenju sa ratom u Ukrajini i djelovanjem ISIS-a na Bliskom istoku, no isto tako ističe da je krizu na Balkanu, u poređenju sa ukrajinskom i bliskoistočnom, lakše riješiti.

Najprije, nije uključeno atomsko oružje, takođe nema samoubilačkog terorizma ili ga eventualno ima skoro zanemarivo malo, ali što je važnije, sve zemlje ove regije dijele, makar nominalno, orijentaciju ka evropskim integracijama. Joseph je prilično dobro upućen u naše prilike i neprilike, ali nije da mu se nije omakla i pokoja greška. Tako je rezoluciju Saveza nezavisnih socijaldemokrata o eventualnom referendumu 2018. godine pripisao Narodnoj skupštini Republike Srpske. Naravno da netačnost te vrste utiče na cijeli opis stanja jer definitivno rezolucija donesena na stranačkom kongresu nema ozbiljnost akta koji donosi najviše zakonodavno tijelo entiteta.

Ipak, to se uklapa u tendenciju teksta da se upozori na ozbiljnost stanja i naročito da se – iz američke perspektive, koja je ionako dominantna u Foreign Affairsu – podvuče tvrdnja da je odgovornost za Balkan Washington prerano i nepromišljeno skoro u potpunosti prepustio Bruxellesu i Evropskoj uniji.  Ima nekih pokazatelja koji govore o tome da će Amerika ponovo da se pomnije zainteresuje za Balkan, prvenstveno u kontekstu pojačanog antagonizma u odnosima s Rusijom. I skora najavljena posjeta predsjednika Vlade Srbije Aleksandra Vučića Sjedinjenim Američkim Državama ilustracija je istog trenda.

U mnogo čemu je smislena teorija da se ovaj balkanski čvor i ne može riješiti bez Amerike jer je i kakav-takav mir u Makedoniji, BiH te na Kosovu, kao i trostruki “zamrznuti konflikt” prije svega rezultat angažmana SAD-a. Joseph, reklo bi se, priziva Ameriku da se iznova snažnije angažuje. Imajući u vidu da je Joseph ovih dana dao i opširan intervju za Slobodnu Evropu, moguće je da je to prizivanje zapravo i kucanje na već otvorena vrata. Kad u pomenutom intervjuu kaže “Moskva je svjesna da Zapadni Balkan generalno teži evroatlantskim integracijama i zato je zadovoljna ako uspije da iskomplikuje taj proces.

Dakle, njena uloga se svodi na podrivanje ili remećenje, za šta je Balkan zbog svoje nestabilnosti veoma pogodan”, onda i to sugeriše da, po njegovom mišljenju, Americi više ne odgovara postojanje “zamrznutih konflikta” na Balkanu i da je američki interes da se ova regija stabilizuje. A to je dobra vijest.

U tom smislu je značajan i osnovni ton njegove analize. Za razliku od dajdžesta i prepričavanja ovdašnjih agencija i medija, Josephov članak zapravo završava optimistično, tvrdnjom da makar i opasna, situacija na Balkanu nipošto nije beznadežna, odnosno da, ponešto ironično, dok neki lideri još insistiraju na nacionalizmu, građani su više nego prethodnih godina spremni na zajedništvo i na nadilaženje etničkih granica. Potrebni su hrabrost i vizija, te spremnost da se situacija shvati ozbiljno, i problemi regije su rješivi, veli Joseph, i kao da (nesvjesno?) parafrazira valjda i najčuveniju Holderlinovu frazu po kojoj tamo gdje raste opasnost, raste i spasonosno.