Kliker.info

Uskoro će se navršiti tri decenije od nasilne dezintegracije SFRJ i kapitalističke tranzicije njenih bivših republika, koja nije donela demokratiju i opšte blagostanje, obećavano od strane desno orijentisanih partija nacionalističke i neoliberalne provenijencije. Naprotiv, od većine prevarenih, opljačkanih i obespravljenih privatizacionih gubitnika, stvorena je dehumanizovana masa siromašnih, obezličenih i besperspektivnih robova u partokratsko-klijentelističkim kolonijalnim poretcima, kojima autoritarno upravljaju ratno-profiterske i tranziciono-mafijaške kompradorske elite.

Stoga su u novom milenijumu, kao reakcija nepristajanja na tu dramatičnu istorijsku situaciju, na prostoru bivše Jugoslavije nastali autonomni društveni pokreti i novi politički subjekti, koji su svoje subverzivno i antisistemsko delovanje zasnovali na obnovljenim idejama i vrednostima radikalne levice. Oni se zalažu za socijalnu pravdu i antiimperijalno kolektivno oslobađanje u okviru balkanske federacije samoupravnih radničkih demokratija. Taj strateški programski cilj nastoje da ostvare zajedničkim suprotstavljanjem kolonijalnom pustošenju njihovih zemalja od strane globalnih centara porobljivačkog i izrabljivačkog kapitalističkog mehanizma, pokretanog sebičnošću i nezajažljivom pohlepom jednog procenta čovečanstva, u čijoj službi su i autoritarne, kriminalizovane i antinarodne postsocijalističke vladajuće klase. Za realizaciju njihovih namera, sadržanih u buđenju nade u mogućnost uspešnog stranačkog organizovanja i internacionalnog mobilisanja radničke klase, u cilju njenog oslobađanja od okova i stvaranja boljeg sveta, od presudnog značaja je i borba u polju kulture protiv dominantnih nacionalističkih i neoliberalnih ideoloških manipulacija.

Obrazovni sistem, režimski mediji, lumpeninteligencija i drugi proizvođači vladajućeg kulturnog modela imaju zadatak da idejno i vrednosno oblikuju porobljenu i poniženu većinu u duhu fatalističkog mirenja i saživljavanja sa postojećim „bezalternativnimˮ poretkom. Funkcija te mentalne društvene nadgradnje je da reprodukuje vladajuće materijalne odnose sprečavanjem klasnog osvešćivanja većine, kojoj se u zamenu za život dostojan čoveka nude nacionalistički mitovi o slavnoj prošlosti, kapitalističke bajke o preduzetništvu i religijske priče o pravdi na drugom svetu.

Poput socijalno i politički angažovane umetnosti i posebno umetničke muzike, kreirane klasičnim i savremenim tehnološkim sredstvima na ideološkim pozicijama socijalističke levice, rokenrol je od nastanka do danas, u svom izvornom idejno-vrednosnom kodu i stvaralačkoj praksi konceptualno artikulisane buke, sadržao snažan i društveno uticajan humanističko-emancipatorski potencijal.

Ispoljavao ga je u javnoj kritici i pobuni, umetnošću reči sjedinjene s zvukom, protiv rasizma, militarizma, socijalne nepravde, konzumerizma, imperijalizma, fašizma i ostalih brojnih negativnih pojava kapitalističkog društvenog sistema. Stoga bi i danas, u vreme globalne krize muzičke industrije izazvane pandemijom Kovid-19, u svom sadržajnom bogatstvu i nekomercijalizovanom vidu, u sinergiji sa srodnim muzičkim žanrovima, umetničkom i teorijskom produkcijom, možda mogao dati doprinos stvaranju alternativnog kulturnog modela i borbi nove levice za stvaranje boljeg sveta na drugačijim socio-ekonomskim, idejnim i vrednosnim postavkama.

Osnovni ciljevi serijala kratkih intervjua pod naslovom „Nova levica – angažovana muzika i kulturaˮ, urađenih sa više ili manje istaknutim stvaraocima različitih generacija, koji su sačuvali lični i profesionalni integritet, a ideje i vrednosti levice su im bliske, sadržani su u suprotstavljanju nacionalističkim istorijskim revizijama jugoslovenske prošlosti, artikulisanju stavova o potrebi stvaranja radničke partije u Srbiji i mogućoj ulozi muzike i generalno alternativne kulturne produkcije u njenoj popularizaciji i borbi na ideološkom planu.

Esad Bajtal: Iskustveno govoreći, a to godinama ponavljam u svojim javnim nastupima, Jugoslavija je, sa svim svojim slabostima koje se mogu taksativno nabrajati (za razliku od danas patološko-pogubne klero-etničke džungle u kojoj jesmo), bila nešto neporecivo najbolje što smo, kao ljudi (i individualno i kolektivno), na ovim prostorima ikada imali. Kako u ezgistencijalnom, tako u kulturnom i civlizacijsko-političkom smislu. Bili smo ljudi, građani svijeta, a danas smo klero-etnički podanici dobro organizovanih krimi-interesnih grupa, koje se lažno predstavljaju kao političke stranke i partije.

Uporno ponavljam: tzv. „nacionalni interesˮ, u ime čije zaštite je pokrenuta krvava ratna kalvarija, razotkriva mi se kao pljačkaški interesni nacionalizam, u kome nalazim glavni razlog i smislen ključ objašnjenja naše ljudski zajedničke YU tragedije. Saga o „nacionalnom interesuˮ i njegovoj tobožnjoj zaštiti, u praksi je završila kao puki interesni nacionalizam.
I to je sve.

Glavni krivac svega je velikodržavni srpsko-hrvatski politikantski krimi-etno-nacionalizam u fenomenološkom i partijsko-strukturnom – a Slobodan Milošević i Franjo Tuđman – u personalnom smislu. O tome kako su se stvari vremenom, i na terenu, interesno-ideološki usložnjavale, govorio sam na drugom mjestu (ANTI-REFERENDUMSKA MUSLIMANSKA DRŽAVA – Čije su narodne želje).

Tek, faktografsko i činjenično stanje stvari je neupitno jasno: nema čistih i nema – istih. Jer, neko je ipak sve to idejno zacrtao, strateški osmislio, taktički isplanirao i vojno – krvavo-nasilno – provodio. A taj „nekoˮ je upravo onaj ko je prvi krenuo s namjenski osmišljenom, akademskom i massmedijski orkestriranom ratnohuškačkom halabukom o svojoj „nacionalnoj ugroženostiˮ.

Odnosno, i krajnje precizno, krivac i „izvođač radovaˮ, su dobro uvezane krimi-etno bande koje se, kako već rekoh, pod krinkom samozvanih čuvara „vitalnog nacionalnog interesaˮ, javnosti lažno predstavljaju kao političke stranke i partije. U kontekstu tog krajnje licemjernog samopredstavljanja, i na tragu iskustveno-praktičnih posljedica sprege trodecenijske, etno-nacionalističke i klero-fašističke vladavine, kao neizbježno logičko pitanje postavlja se upravo pitanje te „zaštiteˮ i njenih životnih (resp. vitalnih) posljedica. Tačnije, pitanje enormne bijede i siromaštva tako „štićenihˮ nacija pod vlašću samozvanih i vrlih čuvara „vitalnog nacionalnog interesaˮ.

Dakle, pitanje jasno pita: Nacionalisti, kako ste dozvolili da vam nacije gladuju? dok vi živite paralelnu varijantu rasapnog, blještavo zasljepljujućeg holivudskog sjaja. Sjaja etno-elita koje imaju sve, i više nego im treba, dok ostrašćeni, idejno izmanipulisani etno-podanici jedva sastavljaju kraj s krajem, živeći na egzistencijalnom minimumu koji se dā (o)kvalifikovati kao – manje od ništa.

Upravo zato, samozvanim čuvarima „vitalnog nacionalnog interesaˮ, trebalo je krvavo rušenje Socijalističke Federatine Republike Jugoslavije, kao složene, a pravno-civilizacijski, sasvim solidno uređene državne zajednice. Umjesto politikom „umijeća mogućegˮ, činjeno je to, politikom sile i rušenja; nametanja i prisile; i masovnih grobnica i krvavih likvidacija genocidnog tipa. O tome govore haaške presude. I sve to pod egidom tobožnjeg „čuvanja Jugoslavijeˮ, a praktično sa svrhom memorandumski zacrtanog teritorijalnog ratnog plijena. Naredni, postkalvarijski korak, bio je bespoštedna vlastodržačka otimačina i pljačka (svako svog „ugroženogˮ naciona), tj. legalizovanje tranzicijskog pretvaranja društvenog (resp. narodnog) bogatstva u državno, a onda nezajažljivo trpanje državnog u vlastodržačke džepove.

Sve podsjeća na praktičnu izvedbu pljačkaškog savjeta Adolfa Hitlera koji na sastanku vrhuške svoje Nacional socijalističke partije, prisutnima očinski preporučuje: „Bogatite se, činite sve što želite. Samo pazite da vas ne uloveˮ. Razlika je samo u tome što Führerova napomena „pazite da vas ne ulove“, ovdje nije bila potrebna – sve je pravovremeno i sofisterijski licemjerno legalizovano. U najkraćem: pljačkano je i pljačka se „sve po zakonuˮ.

Tako su nas, etno-moćnici oslobodili besplatnog školstva, rasteretili besplatnog zdravstva, raskućili od radničkih (narodnih) odmarališta, lišili redovnih (i usto nikakvih), plaća i penzija; planetarno važećeg pasoša, mogućnosti putovanja, života u uzajamnom poštovanju, miru i ljudskom dostojanstvu. Sve su nam krvavo-nasilno oteli i pokrali pod retoričkim plaštom tobožnje zaštite „vitalnog nacionalnog interesaˮ. A u zamjenu za sve to, dobili smo tzv. „narodne kuhinjeˮ. Sve to – pokradeno, oteto, otuđeno – treba obnoviti, odnosno vratiti i unaprijediti istrajnom, civilizacijskom i političkom – gandijevski čistom – zakonskom borbom, bez krvi i nasilja. Dakle, građanskom pobunom koja je ljudsko, civilizacijsko, političko, demokratsko i konačno ustavno pravo građana modernog svijeta.

Pretpostavljam da ste kao iskusni politički analitičar i komentator upoznati sa postojanjem i delovanjem Levice u Sloveniji i Makedoniji, Radničke fronte i Nove ljevice u Hrvatskoj, kao i da ste čuli za transformaciju srbijanske SDU u Partiju radikalne levice. Da li mislite da postoji potreba stranačkog obnavljanja i udruživanja antisistemske levice na postjugoslovenskom prostoru, kao ispravnog načina rešavanja identitetskog i bitno ljudskog pitanja dehumanizovanih tranzicionih gubitnika, i da li je ta ideja uopšte ostvariva u sadašnjem istorijskom kontekstu, s obzirom na kolektivnu klasnu neosvešćenost, porobljenost većine u partokratsko-klijentelističko-bankarskom poretku, popularnost desnice, mirenje s dominantnom logikom preživljavanja u koloniji, političku apatiju i beznađe, iseljavanje mladih, ali i spremnost režima i njegovih mentora da istinsku opoziciju sistemu neutrališe kupovinom, ucenama, ubistvima, ili nekom novom Obznanom?

EB: Iz svega prethodno rečenog, jasno je da postoji ljudski i egzistencijalno urgentna potreba promjene sadašnjeg, civilizacijski poraznog stanja regiona, idejno zatrovanog klero- i etno-fašizmom, na ivici eksplozivne nestabilnosti i sukoba, sistemski projektovanom i sistematski njegovanom psihozom rata. Dodatno ukrašenom brojnim neriješenim ubistvima i prisilnim samoubistvima.

Da li će to biti stranački, ili neki drugi način građanskog organizovanja, sasvim je nebitno. Važno je da smogne respektabilnu moć, tj. snagu konkretnog pritiska na vladajuće strukture, sa svrhom njihova pokretanja u pravcu neophodnih promjena koje se životno tiču i dotiču marginaliziranih, sramotno poniženih i povrijeđenih, najširih, pljačkom i manipulacijom obespravljenih masa.

Na sceni su etno-desničari, demagozi kojima je slatokorječivi populizam samo metod zavođenja etno-gomila; taktika, put i način realizacije skrivenih strategija koraka projektno zacrtanih pljačkaških ciljeva nezajažljivih vlastodržačkih etno-struktura. Zahvaljujući nekritičnosti idejno zavedene, neobrazovane prosječne svijesti, na sceni je epidemija iracionalnosti koja se održava najprizemnijim lažima i obmanama intelektualnih autsajdera, neostvarenih tipova, rent a car intelektualaca, i krimi mentalnih sklopova, željnih karijere bez rada, znanja i sposobnosti.

Još tačnije: na sceni je praktični etno-makijavelizam koji u ime zacrtanih ciljeva sofisticirane pljačke i otimačine, sva moguća sredstva smatra opravdanim i korisnim.

Šta mislite o emancipacijskim mogućnostima i značaju alternativne umetničke i generalno kulturne produkcije, kao bitnog učesnika u ideološkoj i političkoj borbi za promociju humanističkih ideala i težnji nove levice? U kome na postjugoslovenskom kulturnom prostoru prepoznajete aktere takvih avangardnih i povesnih tendencija?

EB: Sama po sebi, umjetnička i „kulturna produkcijaˮ nemaju tu moć da neposredno mijenjaju odnose snaga u društvu. Ali mogu biti pomoćno, idejno-pobočno sredstvo emancipatornih snaga koje teže oslobađanju svih ljudi. Bez obzira na ime, etnos, kleros ili bilo koji drugi oblik idejno instrumentalizirane nominacije. Politiziranjem i forsiranjem malih razlika tih nominacija, njihovim sistematskim napuhavanjem i radikaliziranjem, raspojasane etno-vlasti grade i učvršćuju iracionalni sistem trodecenijske dominacije i ropske poslušnosti svojih etno-podanika.

Nova ljevica, na tragu emancipatorske ideje promjene tog poraznog stanja diskriminacije i nepravde, mora da razvija jasan sistem postmaterijalističkih vrijednosti i što uravnoteženije, pravične raspodjele zajedničkog – društvenog bogatstva. Kako sada stvari stoje, to se još ne događa. Jer postojeći crno-crveni (na sceni je „desna ljevicaˮ) koalicionizam, čini da anemična i dozirano (korak po korak), podesničena socijaldemokratija, gubi kontakt sa autsajderima. Gubitnicima sa društvene periferije koji trpe teške poraze od quasi-nacionalista, etno prevaranata i osiljenih klero-manipulatora u službi kriminaliziranih zemnih bogova.

Mora se uporno raditi na vraćanju izgubljene podrške svijeta rada, obespravljene polugladne i hronično gladne sirotinje i prekarnih radnika (radnici na određeno vrijeme, povremeni i privremeni rad, ljudi reduciranih ili uskraćenih radnih prava, sezonski radnici, radnici na crno, slobodnjaci koji žive od neredovnih i tankih honorara, ugovorni radnici, radnici na povremenim poslovima preko sumnjivih agencija, stručnjaci na ad hoc projektima). Neophodna je potreba stvaranja ideološkog postnacionalnog horizonta i idejno osviještene fronte nezadovoljnih građana i poniženih društvenih slojeva, njihovim racionalno-kritičkim vezivanjem za ideju oslobođenja iz etno-sofisticiranog sluganstva i persuazijom anesteziranog ropstva.

Ukratko – i sa stanovišta bosansko-hercegovačkog iskustva političkog razbojništva posljednjih tridesetak godina – nema nam izlaza iz sistemski i sistematski projektovane krize, sve dok razdruženi etno-podanici – u odbranu svojih prirodnih, ljudskih i civilizacijski prava – ne ustanu kao združeni građani. Odnosno, kao idejno i zajedničkom nevoljom ujedinjeni nesretnici.

Konkretno, bez potiskivanja desničarskog etno-agresivnog konzervativizma, koji jaše na fantomu introvertnog, agresivnog nacionalnog identiteta isključivosti, klero- i etno-rasizma i netrpeljivosti, nema izlaza na ravan ljudske budućnosti i humanističke perspektive bez priziva.

Dakle, radi se o vrlo opipljivom sukobu pogleda na svijet, koji traži racionalan socijal-demokratski kompromis između kapitala i rada, sa jasnom orijentacijom na zaštitu post-ratnih tranzicijom obspravljenih gubitnika. Pravi izazov za novu ljevicu je, dakle, da, namjenski projektovanom etno-populističkom tradicionalizmu (introvertnog samozadovoljstva i izolacionizma), suprotstavi istinski egalitaran i progresivan projekat, kojim može da ponudi i preuzme na sebe ulogu iscjelitelja društvenih odnosa i bolnih trauma u našem namjenski i politikantsko-vještački – podijeljenom YU regionu.

P.S.

Čitamo li aktuelno postjugoslovensko stanje bosanski (a ni region nije bitno drugačiji), onda već na samom početku shvatamo da živimo u svojevrsnoj nedržavi: državi bez države. Prije svega, država nije nikakva metafizička apstrakcija, nego praktičan životni okvir ljudi koji u njoj žive. A to znači: ostvaruju svoja prava i izvršavaju svoje obaveze. U tom pogledu, mi, građani BiH, nemamo državu, ali, paradoksalno, država (koje nema), ima nas. Ima nas kao postvarene etno-podanike koji, kao takvi, imaju samo svoje obaveze, ali, ne i svoja – prava.

Šta to znači?
To znači da ja imam državu kad treba da platim porez, kad treba da platim kaznu za prekršaj, da platim vodu, struju ili komunalije… Odnosno, Građanin ove zemlje ima državu kad treba da ide u zatvor, u vojsku, u rat,… Ali ja (kao Građanin) nemam državu kad treba da idem u bolnicu npr.; jer nemam zdravstvenu knjižicu, niti mogu da platim troškove liječenja; jer ne radim i ne ostvarujem pravo na rad koje svaka normalna država ustavno garantuje i praktično osigurava. Nemam radnu, nemam zdravstvenu, niti štednu knjižicu… tj. nemam nijedne knjižice mojih ljudskih prava. Ali imam vojnu, mogu imati partijsku ili stranačku knjižicu, kao knjižice nametnutih mi obaveza.

Imam sve obaveze, a nemam nikakvih prava!
Osim na papiru, tj. samo deklarativno.
Zato ja, Građanin, nemam Državu, ali (pseudo)država ima mene.

A to znači sljedeće:
Država može da me zatvori, može da me osudi, može medijski, moralno, da me oblati, ili psihijatrijski-personalno devalvira. Ali, nije u stanju, ili neće, da me zaposli, plati, ili zdravstveno osigura; da me zaštiti od lopova i pljačke, od prevaranata (tajkuna) u doba tranzicije… Stoga sam ja kao pojedinac potpuno nemoćan, i nemam ništa. Istovremeno, vlast ima sve što ja nemam: sva prava i, povrh njih, brojne privilegije.

A da li ima i da vlast nešto nema?
Ima!
Vlast nema obaveza koje ja, građanin, imam.

Vlastodršci, njihove familije, prijatelji, stranački pripadnici i istomišljenici, zaštićeni su od obaveza. Vlast može sve, ja, Građanin, podanik, ne mogu ništa. Takva kakva je, država ne postoji za mene. Ona postoji za sebe i ja postojim za nju, ali ne i za sebe.

Na sceni je svojevrsni esencijalizam, oblik državnog ustroja u kome političko nije mišljeno kao stvar dogovora, nego čisto teološki: političko kao stvar i produkt neke vrhovne, apsolutne zbilje. Vladanje u ime tog apsoluta bez obzira da li je to, Bog, Kleros ili Etnos – poprima forme prisile. Teologizam je osnova totalitarizma.

Vladanje i prisila u esencijalističkom poimanju države postaju jedna ista stvar. Esencijalistički koncept države je kolektivistički. Ateistički ili teistički, sasvim svejedno. Kao takav, on je sušta opreka konceptu kontraktualizma koji pojam države izvodi iz savjesti i slobodnog dogovaranja i djelovanja pojedinaca.

Milan Đorđević (Rockomotiva.com)