Kliker.info

Ustvrdivši famozno kako “može da odoli svemu osim iskušenju”, Oscar Wilde nije zapravo rekao ništa drugo do varijaciju na poslovičnu frazu da “prilika čini lopova”. Drukčije rečeno, mnogi među vajnim poštenjačinama koji se frustrirano i histerično ostrvljuju na lopove među političarima i inima, nisu i sami postali lopovi samo zato jer nisu imali prilike.

Piše : Muharem Bazdulj ( Oslobođenje)

Test je uvijek iskušenje; tek ako neko svjesno propusti priliku da, recimo, ukrade, mada je svjestan da bi prošao nekažnjeno, može da se govori o utemeljenosti njegovog ili njenog “moralisanja”.

Velika se u posljednjih desetak dana frka digla oko nekakve grupe na Facebooku zvane “Najveće drolje osnovnih i srednjih škola” ili tako nekako. Stvar je dobila atribute medijske bombe regionalnog karaktera. Nadigli se sajtovi i portali, nadigli se listovi i časopisi, nadigla se čak i komentatorska pera, naročito mlađa, urbana, moderna, takoreći digitalizovana. Koliko sam shvatio, najprije je “nepoznat netko” počeo na jednom mjestu skupljati fotografije manje ili više slobodno odjevenih tinejdžerki koje one (ili njihove prijateljice) same postavljaju po svojim profilima. Pozvao je javno i raznu svoju “sabraću” da mu pomognu u prikupljanju fotografija. Fotografije je “droljastim” nazivom grupe u kojoj ih je objavljivao uvredljivo kontekstulizovao. Onda su razni portali, prvenstveno oni kojima glavni sadržaj predstavlja ova ili ona forma “golotinje”, počeli da sviraju u ritmu moralne panike. Pa su onda “bosanski hakeri” (raduj se, domovino, kako sposobnu djecu imaš!) otkrili da je onaj “nepoznat netko” zapravo šesnaestogodišnjak iz Hrvatske. Pa su nam kolege iz Jutarnjeg lista, paradigme i urneci istraživačkog novinarstva, razotkrili da je “maloljetni monstrum” zapravo dijete iz nefunkcionalne porodice. Zatim smo dobili nekoliko mudrih dijagnoza. Sistem vrijednosti je otišao dovraga, razbojnička tranzicija je uništila i posljednje ostatke srednje klase i dobrog porodičnog vaspitanja, mediji utiču na sirotu djecu potenciranjem priča o tzv. starletama, sve je to zato što je Balkan patrijarhalan i tako dalje, i tako dalje, u istom stilu. Uglavnom, najmanji zajednički sadržilac stavova ovdašnjih opinionmejkerskih glava jest posmatranje cijelog “fenomena” u lokalnom kontekstu.

Suštinski, međutim, cijela priča ima mnogo više veze sa vremenom, nego sa mjestom radnje. Ne prave te tinejdžerke takve i takve fotografije zato što su drukčije od svojih majki ili tetki (ili starijih komšinica), nego zato što – mogu. Eh, svi kao da su zaboravili koliko je onomad koštao film za fotoaparat s kojim možeš da napraviš 24 ili 36 snimaka, plus koliko je koštalo razvijanje i izrada fotografija. Ljudi bi se u noćnom izlasku slikali jedino ako im dođe rođak iz Amerike koga nisu vidjeli deset godina ili ako pak odu na kakvu egzotičnu destinaciju. A kao najveća brana kod ideje da se u alkoholiziranom ili sličnom stanju fotografišu neke veće budalaštine stajala je bojazan da će sliku, ako ništa drugo, vidjeti i barem par neželjenih očiju, onaj što pripada osobi koja film bude razvijala. Ima pravo Edward Snowden kad kaže da djeca koja se u naše vrijeme rađaju neće uopšte razumjeti koncept privatnosti; ponekad se zapravo čini da ga ne razumiju ni oni koji su već na pragu punoljetstva.

Nije da se i “po Evropama i Amerikama” tinejdžerke ne fotografišu u “provokativnim pozama” i nije da i tamo nema “maloljetnih monstruma” u vidu njihovih vršnjaka koji svoje frustracije pokušavaju da liječe digitalnom agresijom. Ono što, međutim, jest drukčije je medijski tretman takvih stvari. Ona Krležina dijagnoza o stvarima i inače i glupim i kretenskim samim po sebi što kod nas dobivaju naročito glup i naročito kretenski oblik “po domaćim nastranostima” i u vrijeme kad ju je Krleža napisao (prije stotinjak godina), i danas pokazuje se primarno ispravnom u kontekstu javnog mnijenja i medija. Taj “uspon beznačajnosti” koji uništava ovdašnju medijsku scenu već godinama dospio je do tačke kad samo čekam da se počnu pisati ozbiljni analitički komentari o, recimo, “slučaju obnažene sutkinje”. U kontekstu regije tzv. Zapadnog Balkana interesantno bi bilo napraviti istraživanje koje teme probijaju državne granice. Čak i među upućenim ljudima iz medijskog svijeta u Sarajevu ćete lako naći one koji nisu čuli za Nebojšu Stefanovića, kao što u Podgorici skoro niko i ne zna ko je, recimo, Damir Hadžić, u Beogradu uglavnom nemaju pojma ko je Božidar Kalmeta, dok izvan Crne Gore za cijelu njenu političku scenu, osim dva-tri “vječnika” znaju samo fanatici. Priče o “obnaženoj sutkinji”, međutim, o “Marijani i Nemešu koji su se seksali u toaletu pa slomili WC šolju”, o “droljama iz osnovnih i srednjih škola” probijaju se kroz sve granice kao nož kroz puter. I već čujem, naravno, onaj izlizani prigovor da je to tako jer ljudi to tako vole i žele; sve je, ko biva, zbog publike. Dobro, možda i jest tako, ali kako onda objasniti da je skoro opšti prezir publike prema medijima započeo nekako u isto vrijeme kad su se mediji počeli prilagođavati najnižim strastima širokog puka, odnosno vlastitoj projekciji onoga što se smatra najnižim strastima? Ili stvari ipak nisu tako jednostavne.