Kliker.info

Priča se često o granicama i razlikama među nama, pominju političke odluke kojima se one samo produbljuju, a koje neizostavno prati govor mržnje, nipodaštavanja, vrijeđanja, ali ima i onih granica i razlika koje niko ne zna, a i one postoje i bole, u tišini.

Piše : Edina Kamenica (Oslobođenje)

Nataša Zimonjić-Čengić živi u sarajevskom naselju Mojmilo, iz kojeg se do Istočnog Sarajeva, novog poratnog grada u Republici Srpskoj, na padinama Trebevića, može doći za oko tri minute normalne automobilske vožnje. Istočno Sarajevo ima i svoju krsnu slavu, Svetog Petra Sarajevskog Zimonjića, koja je proslavljena nedavno, 17. septembra, svetom arhijerejskom liturgijom u Hramu sv. Petra Sarajevskog Zimonjića u Vojkovićima, opština Istočna Ilidža.

Nakon svete liturgije uslijedio je, kako je i red, obred lomljenja slavskog kolača, potom dodjela priznanja zaslužnim pojedincima i kolektivima. Svi koji nešto znače u Istočnom Novom Sarajevu i puno šire došli su u Hram. Nataša, udaljena od njih ni kilometar-dva, nije ni pozvana, a i da jeste, jedan od razloga zašto nje ne bi bilo među okupljenim u čast Petru Zimonjiću (r. 1866.), mitropolitu dabrobosanskom, sinu vojvode i sveštenika Bogdana Zimonjića, njenom djedu, jeste to što se Nataša jedva kreće i po stanu, u kojem se na komodi nalaze slike njenih najdražih. Niko nije više živ.

Prva u nizu tih crno-bijelih fotografija je Petrova koji je, zapravo, bio brat njenog djeda Stevana, ali su ga i Nataša i njene sestre doživljavale kao djeda koji bi im, kad god je dolazio u Gacko iz Sarajeva, sjedišta mitropolita, obavezno donosio bombone.

“Volio je moju djetinju iskrenost, pitanja zbog kojih su se moji roditelji mrštili, a njegovo lice obasjavao osmijeh”, prisjeća se Nataša. Na visoku vjersku funkciju Zimonjić je postavljen ukazom kralja 1920. godine, ali to je bilo posljednje što je doprinijelo da Petar bude poštovan i voljen od svih Sarajlija. Puno je sačuvano priča o njegovoj bliskosti s običnim ljudima, o njegovoj humanosti, pomaganju nevoljnicima, koje god vjere bili, šta god bili.

U vrijeme njegove službe kao mitropolita, podignuti su i osvećeni hramovi u Kaknju, Brezi, Mokrom kod Pala, Hadžićima, Turbetu i Kiseljaku, crkvena zvona u Rudom, u Brezi, crkveni toranj u Bugojnu, zvona i kapela u Osojnici kod Zenice, a pred sami 2. svjetski rat, septembra 1940. u Novom Sarajevu otvoren je i Hram Preobraženja Gospodnjeg, uz prisustvo patrijarha srpskog Gavrila i brojnih arhijereja. Godine 1935. su u Dabrobosanskoj eparhiji bile 81 crkva i kapela. Te godine sagrađene su 3 crkve i 2 kapele, obnovljeno je 9 kapela i 4 crkve.

No, stupa uskoro fašizam, i vlast NDH, te mitropolitu savjetuju da se skloni u Srbiju ili Crnu Goru. Odbija. “Ja sam narodni pastir, te me veže dužnost, gdje sam dijelio dobro sa narodom, da isto tako i zlo sa narodom podnosim i podijelim”, odgovarao je mitropolit, kojeg 12. maja 1941. godine zatvaraju u Belediji, pored Vijećnice. Tri dana kasnije mitropolit je već u zagrebačkom logoru Kerestinec, gdje je obrijan i gdje su mu oduzeta sva episkopska obilježja.

Nataša je poslije 1945. godine prisustvovala suđenju svećeniku koji je učestvovao u hapšenju mitropolita. “Slušala sam njegovo kazivanje o tome na koji način je ubijen u Jasenovcu. Bačen je u jamu s živim krečom”, kaže Nataša, s puno rezervi da je mitropolit (Sveti arhijerejski sabor 1998. godine proglasio ga je za sveštenomučenika) sa još 55 sveštenika završio život u jami Jadovno na Velebitu.

“Ne boli me to što nikada niko iz Istočnog Sarajeva nije došao meni, kao Petrovom potomku, ali me boli što nikada nisam čula da oni, koji slave moga djeda, spomenu to da je Petru u zatvor došao visoki ustaški funkcioner i rekao mu da je oslobođen. Na sudu je svećenik svjedočio o tome da je Petar pitao: a šta će biti sa drugim zatočenicima, pravoslavnim, muslimanima, katolicima. Nije htio izaći bez njih.

Djed je vrlo brzo ubijen”, kaže Nataša, koju jednako tišti i to što se na odavanju počasti Petru nikada ne ukaže na ironiju porodične sudbine ovog dobrog sluge Božijeg: čiju su unuku, Natašinu sestru Kseniju, Titovu sekretaricu, ubili četnici na Majevici, čijeg su unuka Stevana (bio uzor za lik Tihog u kultnoj yu-seriji “Otpisani”) ubile Nedićeve snage (koje Beograd danas rehabilituje), a čijeg je praunuka, Natašinog sina, jer je spašavao komšiju Muslimana, ubio Veselin Vlahović Batko.

Goran je, kao i pradjed mu, završio u jami.

Na Trebeviću.