Dvostruko ubijanje žrtve: Uzroci i posledice poricanja genocida
12 Juna
16:22
2011
Negiranje zločina je staro koliko i sam zločin. Oni koji su uprljali ruke tuđom krvlju imaju psihološku potrebu ne samo da relativizuju, negiraju svoje nedjelo već i da sebe prikažu žrtvom.U političkom smislu, genocid kao najteže djelo, poriče se da bi se sačuvala „čistota“ svoje nacije. Međutim, kako je istakao nobelovac Eli Vizel, koji je preživio holokaust, negiranjem zločina žrtva se dva puta ubija. Poricanjem genocida stvaraju se pretpostavke da se on opet desi u budućnosti.Zašto Turska poriče genocid nad Jermenima skoro čitav vijek, zašto se osporava holokaust čak i u zemljama koje su se borile protiv Hitlera, zašto se umjesto suočavanja sa prošlošću, odnosno priznanavanje genocida u Srebrenici, u Srbiji čuje poklič: "Nož, žica, Srebrenica".
Termin "genocid" prvi je upotrijebio Raphael Lemkin (1900.-1959.), jevrejski advokat u Poljskoj. Ovaj pojam ima korijene u riječima "geno" (grčki – narod, pleme) i "cide" (latinski – ubiti). Rezolucijom Generalne skupštine UN-a od 11. decembra 1946. godine usvojen je naziv "genocid" za zločin uskraćivanja prava na opstanak grupama ljudi na rasnoj, etničkoj, vjerskoj ili drugoj osnovi.Dvadeseti vijek naziva se i vekom „megasmrti”. U Drugom svjetskom ratu, od 55 miliona poginulih 10 miliona bile su žrtve genocida, od toga oko 6 miliona Jevreja.Ipak, 66 godina od završetka ovog rata, pojedinci i grupe, koji su doduše u ogromnoj manjini, osporavaju holokaust. Pri tom, kao da ima najmanje onih ga koji poriču u samoj Njemačkoj koja je prošla kroz mukotrpan proces denacifikacije.
Strategija države
Istovremeno, skoro vijek nakon stravičnih zločina nad Jermenima u Prvom svetskom ratu u kojima je ubijeno oko milion i po pripadnika ovog naroda, Turska negira da je riječ o genocidu, a o čemu za RSE Hari Tamrazijan, direktor jermenskog servisa Radija Slobodna Evropa kaže da je političarima u Turskoj veoma teško da prihvate kolektivnu odgovornost, kao i da bi takav potez bio ravan političkom samoubistvu.U SAD rodonačelnici pokreta negiranja holokausta su: H. E. Barns (Barns), V. Karto (W. Carto), D. Hogan (Hoggan) i M. Veber (Weber). Neki od njih su osnivači institucija čiji je cilj osporavanje pomenutih zločina.U evropskim državama, najpoznatiji predstavnici ovog pokreta su: D. Ajrving (Irving) u V. Britaniji; u Francuskoj – P. Rasanije (Rassanier) i R. Forison (Faurisson), a u Njemačkoj E. Cindel (Zuendel). I pojedini krugovi u Rusiji poriču holokaust. U novije vrijeme, najglasniji u osporavanju holokausta je iranski predsjednik Ahmadinedžad.
Trendovi osporavanja
Po riječima profesorke prava iz Beograda Vesne Rakić Vodinelić, ovi trendovi mogu podvesti pod: "zavjereničke", "faktičke" i "pravosudne". "Zavjerenički" trendovi osporavanja holokausta podrazumjeva brojna dijela antisemitske teorije zavjere. U "faktičke trendove" spadaju brojne pseudonaučne teze, kao, na primjer, da milionski broj ubijenih Jevreja nije mogao biti spaljen u krematorijumima, jer oni ili nisu imali dovoljan "kapacitet"."Pravosudni trendovi ne odnose se samo na osporavanje legalnosti suđenja u Nirnbergu, već i za apstraktno problematizovanje dokaza: „neki negatori tvrde da se tvrdnje o holokaustu zasnivaju na svjedočenjima preživjelih logoraša, zato što navodno nema materijalnih dokaza, dok drugi, naprotiv, tvrde na nema uopšte ili nema dovoljno ubjedljivih svjedočenja neposrednih svjedoka“, ističe profesorka Vodinelić.Najpoznatiji sudski postupak povodom osporavanja holokausta vođen je u Britaniji. Naime, 1998. godine britanski istoričar Dejvid Ajrving, koji osporava holokaust, pokrenuo je postupak protiv poznate američke istoričarke Debore Lipstad (Deborah Lipstadt).On je tvrdio da ga je Lipstad u knjizi "Osporavanje holokausta" (Denying the Holocaust) oklevetala. Sud je nakon višegodišnjeg postupka odibo Ajrvingov zahtjerv, presuđujući da je Lipstad pisala istinu, a Ajrving neistinu. Uhapšen je 2005. u Austriji i osuđen na tri godine zatvora. Mada se u ovakvim debatama uvek postavlje pitanje gdje je granica između prava na slobodu izražavanja, odnosno kada se ona zloupotrebljava dovođenjem u pitanje činjenica koje su utvrdili, između ostalog, i sudovi – jača uvjerenje da je nužno još odlučnije inkriminisati osporavanja zločina genocida, kao i ostalih ratnih zločina. U tom smislu treba pomenuti Rezoluciju Generalne skupštine UN iz 2006. godine.Smatra se da su postojeći mehanizmi uopšteni, te da je potrebno da se osporavanje dokazanog genocida tretira kao posebno krivično delo. U Evropi je sve veći broj država koje tretiraju osporavanje holokausta kao krivično dijelo. U tom smislu i zemlje aspiranti za članstvo u EU moraće očito da uvrste ovu normu u svoja zakonodavstva, ne samo kao pravnu obavezu već i kao pitanje civilizacijskog standarda.
Od negiranja do ignorisanja
Poricanje genocida u BiH svakodnevna je pojava koja dolazi uglavnom iz političkih krugova u RS. BiH je jedina zemlja u regionu koja nema usvojenu Rezoluciju o genocidu, kao ni zakon o zabrani negiranja genocida.Umjesto toga svakodnevno se dovodi u pitanje i broj žrtava koji se konstantno pokušava umanjiti.U Srbiji su povodom hapšenja Ratka Mladića optuženog za najstrašnije zločine pred Haškim tribunalom, učestali javni istupi onih koji negiraju da se uopšte dogodio genocid.Najnoviji skandal je izjava književnika Dobrice Ćosića da je u Srebrenici ubijeno 500 a ne 8.000 Bošnjaka. Suočavanje sa ratnim zločinima u Hrvatskoj veoma je spor i zahtjevan društveni proces, pa u javnosti i dalje prevladava mišljenje da se Hrvatska branila i da pripadnici njene vojske nisu činili zločine.Zvanični popis ubijenih i civilnih žrtava rata nikad nije objavljen, a jedini dokumentovani popis s imenima 677 srpskih civila, ubijenih ‘u čišćenju terena’ nakon Oluje, koji je 2001-e objavio Helsinški odobor u Hrvatskoj, tamošnji političari i danas, uglavnom, ignorišu, a mnogi građani nisu za njega čuli, ili u to ne vjeruju.Crna Gora je u osudi i kažnjavanju negiranja genocida i drugih ratnih zločina usaglasila svoje zakonodavstvo sa evropskim.No, kako kažu sagovornici našeg Predraga Tomovića, ima primjera da se zločini počinjeni na teritoriji Crne Gore tokom ratnih devedesetih relativizuju, umanjuju ili gotovo negiraju. U tome prednjače pojedini dijelovi vlasti u Podgorici .Dragan Štavljanin (RSE)
Komentari